ప్రపంచ బాలకార్మిక వ్యతిరేక దినోత్సవాన్ని ఏటా జూన్ 12న నిర్వహిస్తారు. ఇది అంతర్జాతీయ కార్మిక సంస్థ (ILO) ద్వారా ప్రపంచవ్యాప్తంగా బాల కార్మిక వ్యవస్థను ఎదుర్కొనేందుకు అవగాహన పెంచడం, చర్యలను ప్రోత్సహించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. పిల్లలను దోపిడీ నుండి రక్షించడం, విద్య, ఆరోగ్యం, సురక్షితమైన బాల్యాన్ని పొందే వారి హక్కును నిర్ధారించడం యొక్క ప్రాముఖ్యతను గుర్తు చేస్తుంది.
2025లో బాల కార్మికులపై ప్రత్యేక దృష్టి
2025 ప్రపంచ బాల కార్మిక వ్యతిరేక దినోత్సవం “ప్రపంచ బాల కార్మికుల అంచనాలు – ధోరణుల విడుదల”పై దృష్టి పెడుతుంది. అంతర్జాతీయ కార్మిక సంస్థ(ILO) మరియు ఐక్యరాజ్యసమితి బాలల నిధి (UNICEF) సంయుక్త నివేదిక మనం ఎక్కడ ఉన్నామన్నదానిపై సమగ్ర అవలోకనాన్ని అందిస్తుంది.
బాల కార్మిక వ్యవస్థ అంటే ఏమిటి?
బాల కార్మిక వ్యవస్థ అనగా పని ద్వారా పిల్లలను వారి బాల్యానికి దూరం చేయడం, సాధారణ పాఠశాలకు హాజరయ్యే సామర్థ్యానికి ఆటంకం కలగడం, మానసిక, శారీరక, సామాజిక లేదా నైతికంగా హాని కలిగించేది. ఇది ప్రమాదకర పరిస్థితుల్లో పని చేయడం, తక్కువ జీతం, విద్యా అవకాశాలు కోల్పోవడం వంటి అంశాల సమాహారం.
ప్రపంచస్థాయిలో బాల కార్మికుల స్థితి
ప్రపంచవ్యాప్తంగా 160 మిలియన్ల మంది పిల్లలు బాల కార్మికులుగా ఉన్నారని అంచనా. అంటే ప్రతి 10 మందిలో ఒకరు. 79 మిలియన్ల మంది ప్రమాదకరమైన పనిలో ఉన్నారు. ఆఫ్రికాలో 72 మిలియన్లు, అత్యధిక బాల కార్మికులు ఉన్న దేశం ఇథియోపియా (రేటింగ్ 45), తర్వాత బుర్కినా ఫాసో (42). లైబీరియాలో 5–11 ఏళ్ల మధ్య బాల కార్మికుల శాతం 11 కంటే తక్కువ.
భారతదేశంలో బాల కార్మిక వ్యవస్థ
భారతదేశంలో బాల కార్మిక వ్యవస్థను ఎదుర్కొనడానికి ప్రయత్నాలు చేసినా, ఇది ఇంకా ప్రధాన సమస్యగా ఉంది. వివిధ పరిశ్రమల్లో బాలకార్మికులు వ్యవసాయం, ఇంటి పని, నిర్మాణం, తయారీ, రెస్టారెంట్లు, దుకాణాల్లో కనిపిస్తారు.
బాల కార్మికతకు దోహదం చేసే అంశాలు
పేదరికం, విద్యా లేమి, సామాజిక సాంస్కృతిక నిబంధనలు, వలసలు, చట్టాల అమలు లోపం వల్ల బాల కార్మిక వ్యవస్థ కొనసాగుతోంది. దళితులు, గిరిజన వర్గాల పిల్లలు తీవ్రంగా ప్రభావితమవుతున్నారు.
గణాంకాలపై దృష్టి – భారతదేశం
2023లో బాలల శ్రేయస్సుపై దేశాల ర్యాంకుల్లో భారత్ 90లో 88వ స్థానంలో ఉంది. 42.7 మిలియన్ల మంది పిల్లలు బడి బయట ఉన్నారు. 2025 నాటికి బాల కార్మికుల సంఖ్య 74.3 లక్షలుగా అంచనా. ఉత్తరప్రదేశ్, బీహార్, మహారాష్ట్ర, రాజస్థాన్‌లలో సగానికి పైగా బాల కార్మికులు ఉన్నారు. తక్కువగా ఉన్న రాష్ట్రాలు: సిక్కిం, మిజోరాం, అరుణాచల్ ప్రదేశ్.
చట్టాలు మరియు చర్యలు
భారతదేశంలో బాల కార్మిక (నిషేధం మరియు నియంత్రణ) చట్టం, 1986 ఉంది. ఇది కొన్ని వృత్తుల్లో బాల కార్మికులను నిషేధిస్తుంది. అలాగే విద్యా హక్కు చట్టం 6–14 సంవత్సరాల పిల్లలకు ఉచిత, నిర్బంధ విద్య హామీ ఇస్తుంది.
అవగాహన, అమలు, సహకారంతో నిర్మూలన
చట్టాలు, విధానాలపై అవగాహన కల్పించడం, తల్లిదండ్రులకు సమాచారం ఇవ్వడం, నియంత్రణ చర్యలు, ప్రభుత్వ–ప్రైవేట్ భాగస్వామ్యాలు బాల కార్మిక నిర్మూలనకు దోహదం చేస్తాయి. విద్య అందించడం, సామాజిక రక్షణ కార్యక్రమాలు అమలు చేయడం, చట్టాల అమలు బలోపేతం చేయడం వంటి అంశాలపై భారత ప్రభుత్వం, NGOలు, అంతర్జాతీయ ఏజెన్సీలు పని చేస్తున్నాయి.
భవిష్యత్ దిశ
ఈ ప్రయత్నాలు ఉన్నప్పటికీ, భారతదేశంలో బాల కార్మిక వ్యవస్థ నిర్మూలనకు లోతైన సామాజిక–ఆర్థిక సమస్యలను పరిష్కరించాల్సిన అవసరం ఉంది. చట్టాలను సమర్థవంతంగా అమలు చేయడానికి బహుముఖ విధానం అవసరం. అప్పుడు మాత్రమే బాల కార్మిక వ్యవస్థను నిజంగా తగ్గించగలుగుతాం.
